Enigma – niemiecka maszyna szyfrująca, używana komercyjnie od lat 20. XX wieku, a później zaadaptowana przez instytucje państwowe wielu krajów. Podczas II wojny światowej wykorzystywana głównie przez siły zbrojne oraz inne służby państwowe i wywiadowcze Niemiec, a także innych państw.
Pierwsze próby złamania szyfru Enigmy podejmowali Francuzi, Anglicy i Polacy już pod koniec lat dwudziestych, jednak bez rezultatu. Głównym problemem jej dekryptażu było zastosowanie przełomowego na owe czasy maszynowego szyfrowania. W sytuacji zastosowania mechanicznych maszyn szyfrujących wykorzystywana wcześniej analiza lingwistyczna nie przynosiła żadnych rezultatów, dlatego do pracy nad złamaniem szyfru zatrudniono profesjonalnych matematyków.
W styczniu 1929 na Uniwersytecie Poznańskim z inicjatywy Biura Szyfrów zorganizowano kurs kryptologii, przeznaczony dla najlepszych studentów matematyki, znających język niemiecki. Jesienią 1930 utworzono w Poznaniu ekspozyturę Biura Szyfrów, w której zatrudniono ośmiu najzdolniejszych absolwentów kursu kryptologii, w tym Rejewskiego, Różyckiego i Zygalskiego. Dwa lata później filia została rozwiązana, a Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski od 1 września 1932 rozpoczęli pracę w Referacie Szyfrów Niemieckich w Biurze Szyfrów Sztabu Głównego Wojska Polskiego w Warszawie. Ich głównym zadaniem było złamanie Enigmy, co udało się Rejewskiemu w grudniu 1932 roku. Polacy opracowali efektywne metody deszyfrowania Enigmy, wykorzystując w tym celu w sposób nowatorski istniejące teorie kombinatoryczne. Dzięki pracy kryptologów polskich, a później także brytyjskich oraz dzięki przechwyconym w międzyczasie egzemplarzom Enigmy, pod koniec wojny praktycznie cała korespondencja szyfrowana przy jej pomocy była odczytywana przez aliantów.
Informacje o rozszyfrowaniu Enigmy były utajnione do lat 70. XX wieku. Później maszyny wyszły z użycia i wiele egzemplarzy trafiło do zbiorów muzealnych w Europie i Stanach Zjednoczonych. W Polsce jedyny działający egzemplarz znajduje się w stołecznym Narodowym Muzeum Techniki.
Enigma zawsze wzbudzała duże zainteresowanie i była przedmiotem licznych opracowań zarówno naukowych, jak też książek beletrystycznych. Jedną z nich jest „Enigma. Liczba wszystkich liczb” autorstwa Krzysztofa Koziołka, która omawiana była na spotkaniu DKK dla Dorosłych 19 października 2023 roku. Jest to powieść szpiegowska odsłaniająca kulisy złamania szyfru przesz polskich kryptologów. Autor mistrzowsko połączył fakty historyczne z fikcją literacką, co sprawia że książka jest niezwykle ciekawa i trudno się od niej oderwać. Z jednej strony autentyczne postacie, analizy matematyczne, wydarzenia i prace nad złamaniem szyfru, z drugiej zaś wątki szpiegowskie i obyczajowe. Książka świetnie napisana, zajmująca od początku do końca, pełna zwrotów akcji i nieprzewidzianych sytuacji. Niezwykle wartościowa pod względem poznawczym, ponieważ zawiera wiele cennych informacji o Enigmie, jej działaniu, dekryptażu oraz o osobach pracujących w II Oddziale Sztabu Głównego Biura Szyfrów. Książka spotkała się z niezwykle przychylnym odbiorem Klubowiczów, którzy podczas dyskusji ocenili ją bardzo pozytywnie i gorąco polecają do lektury.
Na następnym spotkaniu Klubu omawiana będzie powieść „Bliscy” Annie Ernaux.
